KiK #3: Standaardisatie en innovatie combineren in Maanwijk

In de serie Kijkje in de Keuken (KiK) gaan aanbieders van innovatieve woningconcepten, opdrachtgevers en toeleveranciers bij elkaar kijken naar het echte werk. Wat zijn de uitdagingen? Hoe kunnen vraag en aanbod beter op elkaar aansluiten? Tijdens deze KiK staan we midden op de bouwplaats van nieuwbouwproject Maanwijk van Heijmans in samenwerking met Woningstichting Leusden en Gemeente Leusden.

Denk je aan Heijmans, dan denk je aan geel. Bij het project Maanwijk in Leusden, waar Heijmans 120 woningen bouwt, verzamelen we dit keer echter in een witte keet. “Deze duurzame hub past beter bij de ambities van Maanwijk, daarom ziet ie er wat anders uit”, grapt Joost Ruiterkamp. Als ontwikkelaar is hij, ook nu de bouw het einde nadert, nog dagelijks bezig met Maanwijk. “Dit project gaat veel verder dan alleen huizen bouwen. Het gaat over verbinding. Dat Maanwijk een diverse en energieneutrale wijk wordt met een grote diversiteit aan woningtypes is bijna ‘normaal’. Het aspect van sociale duurzaamheid, verbinding met de natuur, elkaar ontmoeten, materialen en diensten delen, gezamenlijke tuinen, dáár zit de innovatiekracht. Er zijn innovaties toegepast die niet strikt noodzakelijk waren, maar die wij wel nodig vonden om een gezonde leefomgeving te creëren.”

Sociaal duurzaam

Mensen die in Maanwijk komen wonen kennen elkaar al langer. “Dat komt omdat ze al in het voortraject bij de inrichting van de binnentuinen werden betrokken en omdat ze elkaar al kennen via het online buurtplatform Hoplr”, zegt Fenneke van der Vegte. Als wethouder heeft ze als aandachtspunt om mensen bij elkaar te brengen. “Heijmans heeft vanaf de eerste pennenstreek wijkvereniging Leusden ZeT en De Groene Belevenis betrokken bij het project. Zij zorgen samen met Heijmans dat de sociale en ecologische verbinding in de wijk tot stand komt. Maanwijk is een ontmoetingsplek geworden met gemeenschappelijke tuinen, een buurtcoach voor een sociaal programma, een buurtschuur voor gezamenlijke spullen en borrels, een BringMe pakketbox en elektrische deelfietsen en deelauto’s die mensen samen gebruiken. Het draait om elkaar ontmoeten. Het verhaal van Maanwijk klopt gewoon. Mensen kiezen bewust voor deze manier van leven. Dat Heijmans hier ‘gewoon’ goede gestandaardiseerde woningen bouwt met een hoge kwaliteit is bijna ondergeschikt.”

Vlnr; Joost Ruiterkamp, Erik van Beurden, Fenneke van der Vegte.

Heijmans Woonconcept

De conceptwoningen hebben een vaste kern met een flexibele schil. Variatie en duurzaamheid zijn de norm. Het Woonconcept is een familie van woningtypes, van XS tot XL en met een beukmaat van 3,6 tot 6,3 meter. Op de appartementen na zijn alle woningen geprefabriceerd in dit project. Ieder woonblok heeft een andere uitstraling, maar onderhuids zijn ze identiek. Heijmans werkt voor dit Woonconcept met vaste ketenpartners. Joost: “Een veelgehoorde uitspraak bij dit project was stick to the concept. Je hebt snel de neiging om iets anders te doen, maar ik heb juist veel respect gekregen voor de standaard kwaliteiten van ons Woonconcept. Zo was er ruimte om geïntegreerde zonnedaken toe te passen. Dat is geen afwijking op het concept, maar een doorontwikkeling. We passen dit nu vaker toe bij andere projecten. En zo ben je naast het ontwikkelen van een innovatieve wijk ook bezig met het optimaliseren en verbeteren van je eigen Woonconcept.”

30% sociale huur

Tijd om de helmen op te zetten. Als eerste betreden we een sociaal huurappartement van 85 m2. Huurprijs: zo’n € 630 per maand. “Dit wil ik ook wel!”, zegt één van de aanwezigen met serieuze ondertoon. Het uitzicht is prachtig, het voelt ruim aan en je hebt een mooi balkon. Het is noemenswaardig dat die 30% sociale huur binnen een project als Maanwijk voor elkaar is gekregen. “Dat kan alleen als je vroeg met de woningcorporatie om tafel gaat, anders is dat niet te doen”, zegt Joost. “Om het haalbaar te maken is het plan van 100 naar 120 woningen gegaan. Helaas hadden we voor sociale huurappartementen toen nog geen woonconcept waar de corporatie uit kon kiezen. Dan was het conceptueel bouwen in optima forma. Gelukkig is die inmiddels ook beschikbaar voor nieuwe projecten.”

In het appartement valt de grote berging op. Formaatje slaapkamer. “Omdat de bewoners hun fiets stallen in de gezamenlijke berging, moet je een eigen berging ín de woning faciliteren”, legt Joost uit. “Met de nieuwste eisen aan de duurzame installaties is het prettig om een ruimere berging in huis te hebben die gecombineerd wordt met de wasmachine. Bewoners houden nog zo’n 5 m2 bergruimte over.”

Extra Small

Door naar de XS-woning. We komen binnen in de keuken. Opvallend is het grote kozijn met deur over de gehele breedte van de woning. “Dit zorgt voor veel licht. Omdat we geen hal hebben, is er meer leefruimte. Deze woningen zijn echt bedoeld voor starters. Ze hebben een beukmaat van 3,6 meter, twee slaapkamers en een zolder. De koopwoningen zijn via koopgarant voor €200.000 verkocht. Grappig detail: de zonnepanelen zijn volledig geïntegreerd in het dak, maar er liggen ‘dummy panelen’ op de plekken waar bewoners nog een dakraam willen realiseren. De keuze voor dummy panelen ziet er gewoon mooier uit.”

Overtuigd

Voor de aanwezigen gasten van woningcorporatie Woontij (Noord-Holland) gaat er een nieuwe wereld open. “Dit is precies wat we willen met onze nieuwe projecten. Veel diversiteit in woningtypes, met sociale huurwoningen als onderdeel van een groter plan. Ook wij willen als corporatie vroeg aan tafel en samen het proces doorlopen. Dan kunnen we onze vraag beter afstemmen op het aanbod van conceptwoningen in de markt. Ondanks dat we er zelf in geloven, moeten ook wij nog overtuigd worden van de kwaliteiten van standaardisatie. Dat we hier de kwaliteit van de conceptwoningen in combinatie met een gezonde leefomgeving kunnen aanschouwen, stemt ons hoopvol. Het kan dus écht.”

Plek met betekenis

“Maanwijk is begonnen met een sterk verhaal," zegt Erik, ex-wethouder Leusden en betrokken geweest vanaf het begin van project Maanwijk. Namens de gemeente Leusden hielp Erik mee met het formuleren van de 'prestatie-eisen' en het uitdragen van het verhaal zowel intern als ook bij de gemeenteraad. "Door dat verhaal goed te vertellen krijg je volgers die er ook in geloven. Wat vervolgens doordreunt tot in de keten van partners waar Heijmans mee samenwerkt. Alle partijen zien de kwaliteiten en willen bijdragen aan dit project. Het is voor iedereen een showcase. Dit is echt een ander uitgangspunt dan overal proberen de laagste prijs er doorheen te drukken. Iedereen weet dat hier de standaard gewoon heel goed moet zijn. Heijmans heeft zich gefocust op een duurzame gebiedsontwikkeling en een gezonde leefomgeving. Dat is heel slim. Daardoor krijgt de plek betekenis. Met dat verhaal, de ambities en de standaard woonproducten hebben we ook het ambtelijk apparaat meegekregen. Dat kost tijd, maar het resulteerde in geen enkele zienswijze op het bestemmingsplan. Je moet lef hebben om dit voor elkaar te krijgen, want het is echt een andere benadering dan het ontwikkelen van een gemiddelde woonwijk.”

Een echte showcase dus waarbij er een zeer kort gebiedsontwikkelingsproces was zonder zienswijzen. Juist dat betekent een enorme versnelling ten opzichte van reguliere gebiedsontwikkelingsprocessen. Verder zijn in dit project alle stakeholders van meet af aan meegenomen en blijvend gehoord waardoor hun prestatie-eisen direct meegenomen zijn in ontwerp en de uitvoering wat resulteerde in een winst in tijd, en dus geld.

Eigen ‘tuintje’

Opvallend vond Joost de discussie over de tuinen. “We zijn enorm gewend om een ‘eigen tuintje’ te hebben. Dat is bijna iets magisch. We bedachten in Maanwijk om de ‘privétuinen’ direct aan de gezamenlijke binnentuin te grenzen, zodat mensen automatisch de gezamenlijke tuin beter gaan gebruiken. De buurtschuur, de mooie inrichting, wandelpaden en grote picknickbanken moeten dat aanwakkeren. De privétuinen liggen wat hoger ten opzichte van de gezamenlijke tuinen om twee redenen: afwatering en privacy. Zo konden we een lagere, groene haag als erfafscheiding toepassen. Vanuit de privé tuin heb je mooi uitzicht, maar vanuit de gezamenlijke tuin kun je niet de woningen in kijken.”

Blijvende waarde creëren

Als laatste lopen we één van de levensloopbestendige woningen binnen aan een hofje. Het oogt er gezellig. Op de begane grond bevindt zich naast de keuken en de woonkamer ook een slaapkamer en een badkamer. Boven is een grote, zelf in te vullen ruimte te vinden. “Dit is precies wat we met elkaar bespraken in de planfase”, zegt Erik. “Deze woningen zijn door veel inwoners uit Leusden gekocht die nog een keer een stap wilden zetten vanuit hun ruime gezinswoning. De woning die ze achterlaten is weer interessant voor jonge gezinnen. Met die gedachte hebben we de doorstroming in de Leusdense woningmarkt een beetje op gang gekregen. Deze woningen blijven vanaf nu altijd interessant voor deze doelgroep. Dat noemen we nou ‘blijvende waarde creëren’.”